In Augustus kwam Alva, door Filips met een leger van 10.000 man ter strafoefening naar de Nederlanden gezonden, in Brussel aan. Alva stelde een weergaloos schrikbewind van overbiddelijke wraakoefening in. Het aanvankelijk verzet in de Nederlanden werd openlijke opstand; de leiding daarvan zou berusten bij Willem van Oranje, die nu reeds zoovele jaren aan het hoofd van den adel voor de Nederlandsche zaak had geijverd en door opvoe ding, begaafdheden en karakter bij uitnemendheid voor die taak was toegerust. „De Prins", zoo beschrijft een tijdgenoot hem", welgemaakt, wat langer dan middelbaar, bruin van verwe en baard, eer mager dan vetachtig, redelijk vroom van lichaamwat hij inwendig was hebben zijn werken bewezen. Voorzichtig, stilzwijgend (de Zwijger) had hij bij vrolijke oogen, zeer minnelijken aard in gesprek en omgangook genoegelijk en vol scherts, vooral over tafel zoo vrolijk als of hij geen zorg of zwarigheid op 't hart had, waaraan neuswijzen zich ergerden, niet denkende dat het dikwijls gedwongen vrolijkheid was. Zijn geheugen was bijkans een mirakel te achten. Niet woordenrijk, noch sierlijk in lange redenen, maar door ervaren heid en memorie, vol krachtige bewijsredenen. De Staten, dikwerf karig en eigenzinnig, werden door zijne toespraak tot opoffering en medewerking overgehaald. Met de regte krijgsmanstaai bekend, de kapiteinen der vloot vermaande hij (1573) tot den strijd voor Gods dienst en Vaderland; zoodat de soldaten eenstemmig riepen hem bij te zullen staan tot den laatsten droppel bloeds, ja zonder soldij, met te pand geving van hun goed. Hij had alle gaven om eene gemeente te leiden, dikwijls baloorig, doch ten laatste meestendeels gewonnen nu met zoete, dan met ernstige en harde woorden, die hij doorgaans meer gebruikte dan smeekingen, bewarende zijne autoriteit om onbeschroomd aan de gemeente haar gebreken voor oogen te stellen. Meester van houding en gelaat, geduldig en lijdzaam, niet zoozeer van nature, als dat hij zich met redenen bedwong". 's Prinsen doel heeft zich onder de omstandigheden ontwikkeld en gewijzigd; toen verzoening met Filips onmogelijk werd, richtte zijn streven zich op de onafhankelijkheid van de Nederlanden. Hij zag in, dat eenheid van het volk daartoe voorwaarde was, trachtte onderlinge verdraagzaamheid tusschen hervormden en roomschgezinden te verkrijgen, om dusdoende den weerstand tegen de Spaansche tiranie te nationaliseeren. Met opoffering van eer, geld en goed streed hij belangeloos voor de zaak, welke hem heilig werd en gaf daarbij, niettegen staande zijn leven een aaneenschakeling van teleurstellingen werd door ondervonden wantrouwen en gebrek aan steun en medewer king, blijk van een verwonderlijke standvastigheid en volharding. In 1568 werd een leger op de been gebracht. Eerst zouden op drie plaatsen de grenzen overschreden worden, opdat Alva zijn macht zou verdee'en en de Prins daarmede gelegenheid zou krij- 300

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1933 | | pagina 4