973
Het voorstel van de Sovjetregeering ondervond veel bestrijding, ook van
Nederlandsche zijde, waar men het onmogelijk achtte van te voren regels
vast te stellen, die voor alle voorkomende gevallen een juisten maatstaf zou
den kunnen bieden.
Het Four Power Pact".
Betreffende dit onderwerp bood de literatuur een groote verscheidenheid
van gegevens, waarvan wij het voornaamste in de ondervolgende regelen
hebben gecomprimeerd.
Het viermogendhedenverdrag kwam tot stand op initiatief van Mussolini,
warm ondersteund door Mac Donald. De ontwapeningsconferentie bleek feite
lijk mislukt te zijn, ten gevolge waarvan Mussolini een plan ontwierp, dat
feitelijk niets anders beteekende dan een terugkeeren naar de politiek van
pacten en allianties tusschen de groote mogendheden, ten einde de gebeur
tenissen te kunnen beheerschen en den vrede te kunnen verzekeren. Ten
aanzien van dit laatste, zoomede ten aanzien van de ontwapening beteekent
het inderdaad niets anders dan een prijsgeven van den Volkenbond, in de
plaats waarvan de groote mogendheden zelf de zaken bespreken. Zooals ma
joor Poison Newman schrijft: „As it is, the Pact is little more than a reitera
tion by Britain, France, Italy and Germany of their obligations as member
„of the League of Nations and parties of the Locarno Treaty, the Briand-
Kellogg Pact." Het verdrag is er op uit, de groote Europeesche mogendheden
te ontdoen van het vaak hinderlijke gezelschap van de kleinere naties in den
Volkenbond. De Volkenbondorganisatie is feitelijk ontaard. Oorspronkelijk
bezaten de groote mogendheden een overwegende positie in den Raad, waar
in ter controle enkele kleinere staten vertegenwoordigd waren, terwijl het
noodige machtsevenwicht werd verkregen in de gelijkgerechtigde Volkenbonds
vergadering, waarin numeriek de kleine mogendheden overheerschen. Door
de uitbreiding van den Raad (men gaat nu zelfs over tot het benoemen van
een 15de lid, op wiens zetel Portugal aanspraken maakt. H.) is deze uitgegroeid
tot een verkleinde vergadering. Daarom zoeken de groote mogendheden thans
aansluiting buiten den Bond.
De oorspronkelijke tekst van het Pact onderging talrijke wijzigingen als
gevolg van de krachtige protesten van de Kleine Entente, die vreesde voor
een beweging in de richting van een herziening van de territoriale clausules
van het Vredesverdrag.
Bij deze bestrijding ondervonden deze staten steun van Frankrijk; de ge
schiedenis van Europa na den oorlog komt feitelijk neer op een voortdurend
streven van Frankrijk naar het behoud van de hegemonie over de overwonnen
landen. Fransche invloeden beheerschten de actie van den Volkenbond, b. v.
ten aanzien van de ontwapening te land, van het plebisciet in Opper-Silezië
e.a. Deze Fransche hegemonie kreeg een ernstigen klap bij de afkondiging
van het Hoovermoratorium in 1931, dat de Duitsche herstelbetalingen op
schortte. Een ander symptoom is gelegen in de uitdagende houding van het
herboren Duitschland, waartegenover staat dat Frankrijk niet meer bij machte
is zijn niet zeer solvente bondgenooten te financieren. Frankrijk is beducht
voor Duitschland, dat op voet van gelijkheid opnieuw wil bewapenen en
zijn Oostelijke grenzen herzien. Italië heeft ernstige geschillen met Frankrijk
betreffende de hegemonie in de Adria, waar Italië in botsing komt met Frank-
rijks vazal Yougoslavië. Voorts zijn daar nog de kwesties tusschen Hongarije
en de Kleine Entente over de grenzen van eerstgenoemd rijk, om van den
corridor, Dantzig, Wilna en Opper-Silezië nog niet te spreken. Alle aangele
genheden, welke in den Volkenbond nimmer tot een oplossing zullen kunnen
worden gebracht, doch daarentegen misschien wel door het pact van vier.
In den Volkenbond is Frankrijk machtig, in het Pact van vier vreest het
isoleering.
De volkenbond kon het over belangrijke vraagstukken zooals uit het voren
staande moge blijken nimmer eens worden vandaar het voorstel van Mussolini,