van het voorjaarsoffensief van de nationalisten, want hierdoor werden
zware verliezen geleden aan menschen, wapens, munitie en uitrusting,
benevens aan vliegtuigen".
B. Het luchtwapen als zelfstandig weermachtsorgaan.
Heel ver gaan de conclusies over de strategische mogelijkheden van
het luchtwapen, het zelfstandige optreden (Douhet), uiteen. Sommigen
zijn van meening, dat Spanje de onmacht van het luchtwapen tegen
over de levenscentra van den tegenstander heeft bewezen.
K&otz „De Spaansche oorlog heeft getoond, dat de beslissing op den
grond, niet in de lucht wordt behaaldDe luchtstrijdkrachten,
ook de bwm, moeten als hulpwapen met de infanterie samenwerken.
Als zoodanig zijn zij zeer waardevol, zelfs niet te vervangen zij
blijven echter hulpwapen en anders niet".
Mj. Cailloux„Het luchtwapen heeft zich zwakker getoond dan
werd verwacht. Zijn aanvallen op het achterland hebben niet de
resultaten opgeleverd, welke Douhet had voorzegd. Zijn beteekenis
als zelfstandig wapen is gedaaldAan den anderen kant heeft
het als hulpwapen van de landstrijdkrachten nieuwe en gewichtige
opdrachten te vervullen".
Dr. Henszer, een Zwitser, ooggetuige van een luchtaanval op Madrid
„Wij buitenlanders hebben natuurlijk evenals de geheele bevolking in
het begin der luchtbombardementen van angst gesidderd en ons in
onderkomens, kelders en gangen opgeborgen. Langzamerhand raakten
we eraan gewend en wel verwonderlijk vlug. De oorlogssfeer,
welke ons omgaf, en het bewustzijn, dat we allen met elkaar deel-
genooten in het lijden waren, deden ons spoedig meer vertrouwen
krijgen en de opwinding en het angstgevoel vergeten. Gedurende de
eerste dagen dekten we ons bij ieder sirene-signaal, doch spoedig
bemerkten we, dat de vlgn. slechts zelden werkelijk de stad bereikten
en daarom zagen we af van een dadelijke dekking in een kouden
kelder of schuilplaats, doch volgden eerst den koers van de naderende
vlgn. Daar we in het centrum van de stad waren, konden we immers
altijd nog binnen een seconde verdwijnenDoch behalve de angst
werd ook het gevaar zelve vrijwel overwonnen. In het meest bedreigde
centrum werden steeds geopende bioscopen, restaurants en bars aan
getroffen. Het telefoongebouw, dat doorzeefd was van de rondvliegende
scherven, was omgeven door een meterhoogen muur van zandzakken,
doch de dienst ging rustig doorDe burgerbevolking had
reeds lang geleerd zichzelf te beschermen. Daarbij was ze de geheele
trap van menschelijke gevoelen van paniek tot zelfverzekerdheid, ge
latenheid en Oostersch fatalisme, opgeklommen".
Tot eenzelfde opvatting komt Winston Churchill in een recent
krantenartikel „Is air power decisive in war
Air Commodore Charlton komt in U. S. R. van 22 Sept. '38 tegen
dit oordeel op onder het hoofd„Why belittle military .aviation".
„De voorwaarden, waaronder de Spaansche luchtoorlog werd gevoerd,
zijn niet met die van een conflict tusschen moderne Eur. landen te
vergelijken. In de eerste plaats werd geen gas gebruikt, waardoor
reeds elke vergelijking mank gaat. Voorts weinig brandbommen. Het
zou daarom tot gevaarlijke misleiding voeren, wanneer men de resul
taten in Spanje als bewijs van onmacht v.an het luchtwapen zou
aanmerken. Aangezien de wereld nog geen enkelen juisten inzet van
het wapen der lucht heeft gezien, mag de kracht daarvan in geen
geval worden onderschat. Het resultaat daarvan kan men echter on
geveer nagaan wanneer men de tot dusver behaalde uitkomsten over
eenkomstig vermenigvuldigt. Dat is een rekensom. Doch een verme
nigvuldigingsfactor, welke de steeds toenemende geestelijke en moreele