55 graaf George Willem, nam Adam graaf van Schwartzenberg de betrek king van Brandenburgsch stadhouder waar (1). De militaire bezetting der erflanden verschafte aan de Republiek grooten invloed in Duitschlandook elders voerde zij een krachtige staatkunde dank zij het beleid en de bekwaamheid van Johan van Oldenbarnevelt, 'slands advocaat van Holland. Helaas! zou dit door zijn val niet lang meer duren. H. DE VAL VAN JOHAN YAN OLDENBARNEVELT. De aanvankelijk tot de godgeleerden Jacobus Arminius, Pranciscus Gomarus en hunne aanhangers beperkte godsdiensttwisten sloegen ten slotte over op staatkundig gebied, samenvallende met den strijd over de souvereiniteit der Staten-Generaal of wel van elk der zeven bondge- nooten. De meeste Staten-leden van Holland waren Arminiaansch of remons- trantsch-gezind en verlangden geen bemoeiing van de kerk met den staat. Op 5 Augustus .1617 was een resolutie aangenomenvolgens welke zij 1°. het houden eener provinciale of nationale Synode tot beslechting der kerkelijke geschillen weigerdenwanneer dit geschiedde met schennis van de hoog- en gerechtigdheden van Holland2°. de steden machtigden om krijgsvolk (waardgelders) in dienst te nemen tot afwering van dade lijkheden tegen het gezag der overheden (2); 3°. alle bevelhebbers ver maanden tot trouw en gehoorzaamheid aan de Staten of gecommitteerde raden en stedelijke magistratenen hen bevalenop straffe van cas satie alle dadelijkheden jegens het gezag dier overheden te beletten. Door dit besluit, in de geschiedenis bekend onder den naam van „scherpe resolutie", werd te tweeden male vooral op aandrang van Johan van Oldenbarnevelt bij het krijgswezen ingegrepenreeds vroeger bij het sluiten van het Bestand, nu door samenstelling eener afzonderlijke krijgsmacht (waardgelders) naast de bestaande onder den kapitein-generaal, en vor dering van een nieuwen eed overeenkomstig het derde punt der scherpe resolutie. Hoogst onvoorzichtig was het doordrijven van den 70jarigen lands-advocaat, welke daarmede de Unie in gevaar bracht, het land aan godsdienst-oorlog blootstelde, de verwijdering tusschen hem en den Prins grooter maakte dan ooit. Prins Maurits toch kon zich niet met deze resolutie vereenigen, verklarende dat ze moest leiden tot vermin dering van zijn gezag over het krijgsvolk. Van dit oogenblik dagteekent de strijd eenerzijds tusschen het meerendeel der Hollandsche raden, (1) Res. S. G. 26 Juni 1617, 27 Januari 1618. De nieuwe titularis was roomsch-katholiek hetgeen in dien tijd wilde zeggen keizers- en Spaanschgezindde keurvorst kon door hem echter op gemakkelijke wijze voeling houden met de keizerlijke party. Hij behoorde tot hot geslacht Schwartzenberg—Hohenlansberg. (2) Zie Aanteekening N°. 35.

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

NIMH | 1915 | | pagina 79