65
Toen berichten inkwamen omtrent het marsc.hvaardig maken van Zuid-
Nederlandsche troepen, zorgde men hier te lande eveneens voor de aan
wijzing van korpsen, geschut en bespannen wagens. Tot algemeene
verbazing losten de militaire maatregelen der aartshertogen zich op in
een marsch naar Brussel om wederspannige burgers, ontevreden over
een nieuwe belasting die toch slechts „een duitje op een kanneke biers"
beliep, tot reden te brengen. Yoorloopig viel geen vredebreuk te wachten
en behoefden verder geen maatregelen te worden genomen (1). Intusschen
gingen de geestelijke vorsten van Keulen, Trier, Munster en Paderborn
voort troepen te werven (2). Meer dan eens kwam 't ter sprake om de com
pagnieën voetvolk, die eerst (1606 en 1607) 100 of meer hoofden telden,
daarna tot 70 verminderd warenweder op minstens 100 te brengende com
pagnieën van Friesland en Groningen, eertijds 200 en 180, thans 100
hoofden, tot 150 aan te vullen; voorts, orde te stellen op een geregelde
betaling der Fransche korpsen, waarvoor in langen tijd geen geld was
ontvangen; eindelijk om 4000 garnizoenhouders te lichten (3).
Zoo was de toestandtoen keurvorst Fkederik V de koninklijke waar
digheid van Bohemen aannam. Op 4 November 1619 had de plechtige
kroning te Praag plaats: in de Keur-Palts zou het bewind gevoerd
worden door den paltsgraaf Johannes van Tweebruggen (4). De vooruit
zichten der Republiek bij den te verwachten krijg in Duitschland waren
vrij zorgelijk; 't bleek duidelijk, dat de koning van Groot-Brittannië
niet krachtig partij zou kiezen voor zijn schoonzoon. Evenmin had
de Paltsgraaf hulp te verwachten van markgraaf George Willem van
Brandenburg gehuwd met zijne zuster Elisabeth Charlotte die
na den dood zijns vaders Johan Sigismund (23 December 1619) de keur-
vorstelijke waardigheid verkreeg en tot de keizerlijke partij overhelde (5).
Frankrijk was machteloos door binnenlandsche twisten en onthield zich
ook later. Tegelijkertijd liepen geruchten omtrent onderhandelingen tot
verlenging van het Bestand (6): alleszins gewenscht voor Spanje om met
Oostenrijk de vrije hand tegen Bohemen te houden, doch niet voor
de Republiekaangezien de vijandelijke krachten zich over twee ver van
elkander verwijderde streken moesten verdeelen.
De uitbarsting van den dertigjarigen oorlog was voor menigen Duitschen
potentaat het sein tot uitvoering van lang gekoesterde heerschzuchtige
voornemens tegen zwakkere naburen. Hiertoe rekent een twist tusschen de
5
(1) Ros. S. G. 182023 en 26 SeptemberRes. H. 24 September 1619.
(2) Res. S. G. 11—14 October 1619.
(3) Res. S. G. 21 October 1619. Men koos de benaming „garnizoenhouders"omdat die
van waardgelders bü de jongste troebelen een kwaden klank had gekregen.
(4) Res. S. G. 25 November 1619.
(5) Keurvorst George Willem geraakte geheel onder den invloed van zyn katholieken
minister graaf Adam van Schwartzenberg.
(6) Res. H. 19 December 1619.